ابوبکر صدیق:
عبدالله بن ابی قحافه عثمان بن کعب تیمی قرشی، ملقب به ابوبکر صدیق، از نزدیکترین صحابه و مشاوران پیامبر اسلام بود که پس از ایشان به عنوان اولین خلیفه مسلمانان انتخاب شد. او از اولین کسانی بود که به پیامبر اسلام ایمان آورد. پیامبر همچنین داماد ابوبکر بود. اهل سنت میگویند لقب صدیق از حدیثی گرفته شده که وقتی پیامبر داستان معراج خود را به ابوبکر گفت، ابوبکر بلافاصله به این داستان ایمان آورد و پذیرفت. ابوبکر احتمالاً مدت کوتاهی پس از سال 570 میلادی به دنیا آمد و سه سال از حضرت محمد کوچکتر بود. نام مادر وی امالخیر (سلمی) بنت صخر از قبیله تیم بود. نامهای دیگری مانند عبدالله و عتیق (بنده آزاد شده) نیز به وی نسبت داده میشود. اما ارتباط این اسمها به یکدیگر و مفهومشان دقیقاً مشخص نیست ولی به تعبیر حضرت محمد (ص)، نام عتیق به معنی آزاد شده از جهنم است.
عمر بن خطاب:
عمر بن خطاب (به عربی: أبوحفص عمر بن الخطاب العدوی القرشی) ملقب به عمر فاروق، (زاده 586 میلادی در مکه و درگذشته 26 ذی الحجه 23 هجری/6 نوامبر 644 در مدینه)، صحابه? محمد، فرمانده نظامی در سپاه صدر اسلام و خلیفه دوم از خلفای راشدین بود. مورخین تاریخ اسلامگاهی وی را خلیفه عمر اول و عمر بن عبدالعزیز را عمر دوم مینامند.
در دوران حکومت عمر بن خطاب گستردگی امپراتوری اسلام به شکل بیسابقهای وسیع شد و بیشتر سرزمینهای تحت حکومت ساسانیان بجزتبرستان، دو سوم امپراتوری روم شرقی را در بر میگرفت. حملات وی به امپراتوری ایران در دوران ساسانی در مدت کمتر از 2 سال موجب سقوط این دودمان گردید.
وی بنابر نقل منابعی از قدرتمندترین خلیفه در میان خلفای راشدین و نیز یکی از بزرگترین و تأثیرگذارترین فرمانروایان مسلمان در تمام طول تاریخ است. دوران خلافت وی از 23–13 هجری/644–634 میلادی است. وی دومین خلیفه از خلفای راشدین بود که تحت فرمان او، سپاهیان عرب، سرزمین بینالنهرین و سوریه را فتح نموده و نیز استیلای بر ایران و مصر را آغاز کردند.
پس از مهاجرت نخستین مسلمانان به مدینه که در سال 622 میلادی انجام گردید، عمر به همراه دوست نزدیکش ابوبکر به یکی از مشاوران نزدیک پیامبر اسلام بدل شدند. در این سال جایگاه عمر در حکومت اسلامی به رهبری حضرت محمد، با ازدواج محمد بن عبدالله با حفصه دختر عمر مهمتر گردید.
در به خلافت رسیدن ابوبکر پس از درگذشت محمد، عمر بن خطاب نقش مهمی را ایفا نمود. جانشینی ابوبکر که اهل مکه بود برای مسلمانان مدینه خوشایند نبود. در این گزینش تلاش عمر در قانع کردن و قبولاندن این جانشینی برای اهالی مدینه، نتیجهبخش بود.
ابوبکر به عمر اطمینان ویژهای داشت و او را جانشین خود گماشت. عمر بن خطاب نخستین کسی بود که خود را امیرالمؤمنین نامید.
عمر در سراسر گستره حکومت اسلامی قوانین و سیاستهای خود را در کنترل داشت و اصول حکومتی را برای حاکمان ولایات و سرزمینهای تسخیر شده یادآوری مینمود. ساختار این اصول حکومتی و حقوقی در برخی از حکومتهای پس از او همچنان پابرجا بود. عمر بن خطاب 10 سال پس از به خلافت رسیدن در مرکز حکومت اسلامی (مدینه) توسط شخصی ایرانی به نام پیروز نهاوندی ترور و نهایتاً شهید شد.
بنا بر دانشنامه بریتانیکا، عمر حاکمی نیرومند، سختگیر در برابر متخلفین، پرهیزگار و خشن بود. به همین دلیل دادگری، اقتدارگرایی و پرهیزگاری او مسلمانان احترام ویژهای برایش قائل هستند.
عثمان بن عفان :
عثمان بن عفان (زاده 576 و درگذشته 656 میلادی) سومین خلیفه مسلمانان پس از درگذشت محمد، پیامبر اسلام بود. او از سال 23 تا 35 هجری قمری مصادف با 644 تا 656 میلادی بر سرزمینهای اسلامی و فتوحات جدید خود زمامداری نمود. او دعوت محمد را پذیرفت و مسلمان شد. عثمان در شمار مهاجران به حبشه بود، اما به زودی به مکه بازگشت و به مدینه مهاجرت کرد. وی در مدینه به ترتیب با دو دختر محمد ام کلثوم و رقیه ازدواج نمود و لذا به ذوالنورین مشهور گشت. در زمان ابوبکر وی از افراد نزدیک به او بوده و کاتب وی بهشمار میآمد. در دوره عمر نیز از نفوذ قابل توجهی برخوردار بود. در زمان او بسیاری از سرزمینهای خاورمیانه امروزی مانند قفقاز، خراسان، کرمان، قبرس و قسمتهایی از شمال آفریقا فتح شد. عثمان 49 روز آخر عمر خود را در محاصره مخالفین و معترضین خود بود که نهایتاً به شهادت او انجامید. عثمان همچنین نسخهای رسمی از قرآن را جمعآوری و به ثبت رسانید. پس از قتل عثمان اختلافات گروههای مسلمانان و سرزمینهای متحده اسلامی (مثل شام، عراق،حجاز و مصر) بیشتر شد، این ناسازگاریهای سیاسی و دینی منجر به درگیریهایی موسوم به فتنه اول و دوم گردید.
عثمان خانواده توانگری داشت و خود بازرگانی دارا بود. عثمان پس از دوستی با محمد در میان مسلمانان از لحاظ اجتماعی و اقتصادی از افراد سطح بالا بهشمار میرفت. عثمان به ندرت پیشنهادهای نوآورانه ارائه میداد ولی با این وجود همواره رضایت محمد و دیگر مسلمانان را در پیشنهادهایش دارا بود. در نخستین سالهای تاریخ اسلام وی شخصی اهل مشورت بود و نظراتش با تصمیمات جمعی مسلمانان همسو بود. در دوران زمامداری نیز عثمان سیاستهای خلیفه پیش از خود (عمر) را ادامه داد هر چند از لحاظ شخصیتی اقدامات و خط مشی او به اقتدار و زورمندی عمر نمیرسید.
امام علی (ع):
علی بن ابیطالب (به عربی: علیّ بن أبی طالب؛ زاده? 13 رجب 30 عامالفیل برابر با 23 قبل از هجرت – درگذشته? 21 رمضان 40 قمری) امام اول تمامی شاخههای مذهب شیعه، خلیفه? چهارم از خلفای راشدین اهل سنت، و پسرعمو و داماد محمد است. او فرزند ابوطالب و فاطمه بنت اسد، همسر فاطمه? زهرا، و پدر حسن، حسین، و زینب است. وی از سال 35 تا 40 هجری، کمتر از پنج سال، بهعنوان خلیفه بر خلافت اسلامی جزشام حکومت کرد. او در میان طیف وسیعی از مسلمانان از جایگاه برجستهای برخوردار است.
در کودکی به دلیل بدهکارشدن پدرش، پیامبر سرپرستی او را بر عهده گرفت. پس از دعوت پیامبر، علی در سن حدوداً 9 تا 11 سالگی از اولین ایمانآورندگان به اسلام گشت؛ پذیرش دعوت او را در یوم الدار علناً اعلام کرد و پیامبر او را «برادر و وصی و جانشین خود» نامید. گفته میشود در شب لیلة المبیت به هجرت پیامبر کمک کرد و حضرت محمد پس از مهاجرت به مدینه و ایجاد پیمان برادری بین مسلمانان، او را بهعنوان برادر خویش انتخاب کرد او در مدینه در اغلب جنگها پرچمدار سپاه اسلام بود و به دلاوری مشهور گشت.
مسئله? حق وی در خلافت پس از محمد منجر به شکاف اصلی میان مسلمانان و تقسیم آنان به دو گروه شیعه و سنی شد. محمد در بازگشت ازحجةالوداع در غدیر خم جمله? «هر که من ولی او هستم، این علی ولی او است» را به زبان آورد؛ اما مقصود این عبارت مورد اختلاف شیعه و سنی قرار گرفت. شیعیان بر این اساس معتقد به نصب امامت و خلافت در خصوص علی شدند و اهل سنت آن را به معنای دوستی و محبت علی تفسیر میکنند. پس از مرگ پیامبر، زمانی که علی مشغول کفن و دفن وی بود، جمعی از مسلمانان در سقیفه? بنیساعده گرد هم آمدند و بعد از مشورت با یکدیگر درباره? انتخاب جانشین او، سرانجام با ابوبکر بهعنوان خلیفه بیعت کردند. علی بن ابیطالب در ابتدا از بیعت با ابوبکر سرباز زد؛ ولی سرانجام پس از شش ماه با ابوبکر بیعت کرد. علی در دوران خلافت سه خلیفه? اول در جنگها شرکت نکرد ولی در امور دینی، قضایی و سیاسی به هر سه خلیفه مشورت میداد.
پس از کشتهشدن عثمان، او بهعنوان چهارمین خلیفه? مسلمانان برگزیده شد. دوران خلافت وی با نخستین جنگهای داخلی میان مسلمانان و شورشهایی نظیر شورش ایرانیان همزمان بود. علی با دو نیروی مخالف مجزا مواجه شد: گروهی به رهبری عایشه، طلحه، و زبیر در مکه که خواهان برگزاری شورا برای تعیین خلافت بودند و گروهی دیگر به رهبری معاویه در شام که انتقام خون عثمان را خواستار بودند. چهار ماه پس از خلافت، علی در جمل گروه اول را شکست داد؛ اما سرانجام جنگ صفین با معاویه به لحاظ نظامی بینتیجه بود و در نتیجه حکمیت به لحاظ سیاسی بر ضد علی تمام شد. سپس در سال 38 هجری با خوارج که قبول حکمیت توسط علی را بدعت میدانستند و بر او شوریدند، در نهروان جنگید و آنان را شکست داد. او سرانجام در مسجد کوفه به ضرب شمشیر یکی از خوارج به نام ابن ملجم مرادی به شهادت رسید،وی در خارج شهر کوفه دفن شد، و بعدها حرم او و شهر نجف پیرامون مدفن او ساخته شد.
علیرغم تأثیر اختلافهای مذهبی در تاریخنگاری مسلمانان، منابع توافق دارند که امام علی شخصیتی عمیقاً مذهبی و سرسپرده به اسلام و حکومت عادلانه مطابق با قرآن و سنت بود. وی سختگیرانه وظایف مذهبی را مراعات میکرد و از متاع دنیوی دوری میجست.
لیست کل یادداشت های این وبلاگ